انحرافات ستون فقرات

انحرافات ستون فقرات

مهمترين جزء ساختاري هر بنائي، ستون هاي آن مي باشد و ستون فقرات در اسكلت آدمي از اين  قاعده مثتثني نمي باشد. انحرافات ستون فقرات هم در دوران رشد و كودكي ديده مي شود و هم در دوران پسا بلوغ و پيري. بسياري از انحرافات دوران ميانسالي و پيري، مشكلات حل نشده ي دوران كودكي اين افراد مي باشد. بنابراين تمركز ويژه به ستون فقرات كودكان در حال رشد به خصوص دختران 15-10 ساله از اهميت بالايي برخوردار است. ستون فقرات انسان در حالت طبيعي در نماي رخ (ديد از جلو يا پشت) به صورت يك خط صاف و بدون انحراف است ولي در نماي نيمرخ (ديد از كنار) داراي قوس هاي متنوعي است كه اصطلاحاً گودي گردن، قوز پشتي، گودي كمري و قوز خاجي لگني ناميده مي شوند. اين قوس هاي متناوب و در جهت عكس همديگر، ساختاري شبيه S مي سازد كه مي تواند نقش يك كمك فنر را براي اسكلت آدمي ايفا كند. انحرافات ستون فقرات به طور كلي به دو گروه

•  گوژ پشتي (كيفوز يا قوز)
•  كژ پشتي (اسكوليوز)

تقسيم مي شوند. هر كدام از اين ها را مي توان در دو گروه سني الف:كودكي و نوجواني (در حال رشد) و ب: جواني و پيري (پسا بلوغ) مورد بررسي قرار داد.  

 

الف) گوژ پشتی

تعریف : به افزایش انحنای قوز پشتی بیشتر از 50 درجه کیفوز یا گوژپشتی می گویند. در دوران نوجواني، شايع ترين علت گوژپشتي حائز اهميت، قوز ساختاري يا بيماري شوئرمن است. اين بيماري از سن 12-11 سالگي و بيشتر در پسران بروز مي كند و به تدريج قوزپشتي زيادتر از حالت طبيعي مي شود. كه معمولا با سعي بيمار و حتي همراهان قابل اصلاح نيست. در صورت تشخيص زودهنگام، اين انحراف  به کمک کمر بند های طبی خاص ( بریس  )قابل اصلاح است. بيماري ديگري كه در اين سنين شايع است و توجه والدين را به خود جلب مي كند. گوژپشتي عادتي است. در این مورد  نوجوان حين انجام كارهاي روزمره، قوز مي كند ولي در صورتي كه اراده كند مي تواند از آن حالت خارج شود. اين شبه انحراف نيازمند كمربند طبي ويژه نمي باشد. علت مهم ديگر گوژپشتي در كودكان، قوز مادرزادي است كه در بدو تولد و همان سال هاي اول زندگي خود را نشان مي دهد و علت آن نقص در تشكيل يا جداسازي مهره اي مي باشد. اين قوز ها متأسفانه پيشرونده هستند و حتي با كمربند طبي هم قابل كنترل نبوده و اغلب نيازمند جراحي هستند. گوژپشتي در سنين پيري معمولا ثانويه به روند تخريبي ديسك هاي كمري و شكستگي هاي تدريجي گوه اي مهره اي، به علت پوكي استخوان است. اصلاح رفتار و تغذيه در پيشگيري از اين بيماري نقش چشمگير دارد.  

ب) كژ پشتی

تعریف :به انحنای جانبی ستون فقرات  بیشتر از 10 درجه کژپشتی یا اسکولیوز می گویند. اين انحراف در دوران كودكي و نوجواني نيز مي تواند به علت اسكوليوز ساختاري با منشا ناشناخته  و يا با منشا و مشكلات مادرزادي و غيره باشد. شايع ترين اسكوليوز در دوران رشد، اسكوليوز با منشا ناشناخته نوجواني ( سنين 18-10 سالگي) است  که در دختران 10 بار شايع تر است.. تشخيص زودهنگام اين بيماري و اقدامات درماني با كمربندهاي ويژه نقش مهمي در كنترل پيشرفت آن دارد. در صورت سهل انگاري در تشخيص يا درمان، اين انحرافات بعضاً پيشرفت مي كنند و نيازمند عمل جراحي سنگين در اين نوجوانان مي شود. كژپشتي هاي با منشا مادرزادي (نقص تشكيل يا جدايي مهره ها) معمولا با كمربندهاي ويژه قابل اصلاح نيست و در بعضي موارد نيازمند جراحي است. بهترين نتيجه درماني زماني است كه عمل جراحي در اطراف 5 سالگي  انجام شود. كژپشتي در سنين ميانسالي معمولا ادامه و داغ كژپشتي نوجواني است و آنچه در پيري معمولا ديده مي شود. كژپشتي تخريبي است که به علت روند تخريبي ديسك ها و مهره ها مي باشد. نتيجه گيري: همانگونه كه معاينات چشم پزشكي و بررسي تنبلي چشم در دوران كودكي ضروري است. پيگيري انحرافات ستون فقرات در دوران مدرسه  نيز ضرورت دارد. اين مهم كم و بيش در مدارس انجام مي شود ولي آگاهي و حساسيت والدين يك اصل مهم پيشگيري است كه اساساً بايد از منزل شروع شود.